De ware Geschiedenis van de Belgische Friet - en de onterechte benamingen: "French Fries" of "Patat"!

De naam van friet of patat is afgeleid van patates frites, Frans voor 'gefrituurde aardappelen'. In Vlaanderen wordt meestal van frieten, frietjes of fritten gesproken, in de drie zuidelijke provincies van Nederland spreekt men van friet of frites, en in de rest van Nederland wordt ook vaak het woord patat gebruikt. Het gebruik van het woord "patat" kan in Vlaanderen, Zeeland, Nederlands-Limburg en Noord-Brabant verwarring veroorzaken, bij de eerste twee omdat het daar in de streektaal "aardappel" of "klap/slag" betekent, en in de laatste gevallen omdat het woord er niet of nauwelijks gebruikt wordt.

Amerikanen spreken van French fries. Geallieerde soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog de Belgische frieten geproefd hadden, zouden ze French fries genoemd hebben naar de taal die er gesproken werd door de plaatselijke bevolking - het Frans - en naar de bereidingswijze in de friteuse. In de rest van de Engelstalige wereld wordt overigens meestal over chips gesproken. Duitstaligen hebben het over Pommes (frites).

Geschiedenis

De bekende geschiedenis van friet zou beginnen rond 1680, althans dit verhaal wordt verteld in België. De inwoners van Namen, Ardenne en Dinant hadden toen de gewoonte om te vissen in de Maas en de kleine visjes die ze er vingen in olie te bakken. Tijdens vorstperiodes of bij gevaarlijke stromingen werd het echter riskant om te vissen. Als alternatief sneden de inwoners aardappelen in de vorm van kleine visjes, die ze dan eveneens in de olie bakten. Dit verhaal is afkomstig van de hand van de Belgische historicus en gastronoom Jo Gérard, naar zijn zeggen uit een oud familiedocument van zijn betovergrootvader Joseph Gérard, dat echter nooit werd gepubliceerd. Hierdoor is het verhaal nooit door anderen gecontroleerd of bevestigd. Bij het verhaal kunnen ook inhoudelijk vraagtekens geplaatst worden. Zo zijn (Naamse) frieten in de zeventiende eeuw een anachronisme, daar de aardappel pas ca. 1735 in de streek werd geïntroduceerd. Bovendien was het, gezien de toenmalige economische situatie, ondenkbaar dat de gewone man zoveel vet had willen besteden aan de bereiding van frieten.
Een andere verklaring voor het ontstaan van friet is afkomstig uit Frankrijk. De Fransen eisen evenzeer de creatie van hun patates frites op, en verwijzen daarbij naar 'de allereerste friture' die op de Pont Neuf zou hebben gestaan.
Rond 1900 waren frieten al gemeengoed in België, maar in Nederland nog vrijwel onbekend. Het is niet bekend waar en wanneer in Nederland de eerste frites is gemaakt of verkocht. De Nederlandse snack- en fastfooddeskundige Ubel Zuiderveld oppert in Een eeuw frites in Nederland de mogelijkheid dat dit rond 1905 geweest zou kunnen zijn op de kermis van Bergen op Zoom. Wel is zeker dat via Belgische vluchtelingen in Nederland gedurende de Eerste Wereldoorlog al menig Nederlands gastgezin op grotere schaal met frites kennismaakte.
De eerste keer dat frieten in de Nederlandse literatuur opduiken is in de herinneringen van Willem Walraven (Eendagsvliegen, Amsterdam: Van Oorschot 1971, p. 83-84) aan zijn Rotterdamse jaren (1907-1909). Hij verhaalt over "het mooie Françaisetje die een dronken moeder had en die op het Rode Zand des avonds zong bij haar stalletje: Des pommes frites!/De belle friture!/Des pommes Frites! A frite!". M.J. Brusse meldt in 1912 de aanwezigheid van 'patat friet'-huizen in de rosse buurt rond de Rotterdamse Zandstraat.


"The proof is in the Pudding" or in this case in the Belgian Frites! Taste the Belgian frites and than taste the copies! 

 

Belgium

It is claimed that fries originated in Belgium, and the on-going dispute between the French and Belgians about where they were invented is highly contentious, with both countries claiming ownership. The popularity of the term "French fries" is explained as a result of "French gastronomic hegemony" internationally, where the cuisine of Belgium was assimilated because of a lack of understanding.
Belgian journalist Jo Gérard claims that a 1781 family manuscript recounts that potatoes were deep-fried prior to 1680 in what was then the Spanish Netherlands (present-day Belgium), in the Meuse valley: "The inhabitants of Namur, Andenne, and Dinant, had the custom of fishing in the Meuse for small fish and frying, especially among the poor, but when the river was frozen and fishing became hazardous, they cut potatoes in the form of small fish and put them in a fryer like those here."
Gérard has not produced the manuscript that supports this claim, which, even if true, is unrelated to the later history of the French fry, as the potato did not arrive in the region until around 1735. Also, given 18th century economic conditions: "It is absolutely unthinkable that a peasant could have consecrated large quantities of fat for cooking potatoes. At most (in the beginning) they were sautéed in a pan...".
The term "French" was introduced when British and American soldiers arrived in Belgium during World War I and consequently tasted Belgian fries.
They supposedly called them "French", as it was the local language and official language of the Belgian Army at that time, believing themselves to be in France.

At this time, the term "French fries" was growing popular; however, in the south of Netherlands, bordering Belgium, they were, and still are, called Vlaamse frieten ("Flemish fries").
"Pommes frites", "frites" (French), or "frieten" (Dutch) became the national snack and a substantial part of several national dishes, such as Moules-frites or Steak-frites.

source/bronnen: 

 http://nl.wikipedia.org/wiki/Friet

 http://en.wikipedia.org/wiki/French_fries

 

Het Frietmuseum in Brugge » Cartoon-Productions
http://www.cartoon-productions.be11/10/10
“Is de friet geboren in België?”, “Wat is het geheim van een goede friet ?” Het Frietmuseum – Brugge brengt een antwoord op al deze vragen en nog vele andere. Het is een didactisch museum dat de geschiedenis schetst van ...

Patat, friet en aardappelen - Uitstapjes
http://www.dagjeweg.nl4/27/08
Het eerste deel betreft de geschiedenis van de aardappel, die zijn oorsprong kent in Peru. Vervolgens wordt de historie van de friet besproken en zijn Belgische oorsprong verklaard. Uiteindelijk kunnen de watertandende ...

Frietmuseum in Brugge is "must" volgens Lonely Planet - HLN.be
http://www.hln.be10/22/12
Lonely Planet looft de museumopstelling over de geschiedenis van de aardappel, de friet en de sausjes "die Belgen erop doen". Smulpapen lezen dat er frietjes en "Belgian dishes" te proeven zijn. Verrast Zaakvoerder Cedric ...

Friet feiten | mensgoodlife
http://www.mensgoodlife.nl5/1/13
We hebben dan ook veel koosnaampjes voor ze: Patates Frites, Frieten, Frietjes, Fritten, Friet, Frites, Patat. Geschiedenis van de patat: Rond 1680 hebben een drietal Belgische vissers Friet uitgevonden. Deze drie vrienden ...

Gerechten met Streken #2: Waar ligt de oorsprong van de friet?
http://www.beetgraag.be1/22/13
Op het einde van je tour kan je in de kelder van het gebouw heerlijke vers gebakken frietjes eten. Maar wat ik daar nu allemaal heb opgestoken over de geschiedenis van dat goudgele staafje, kan je allemaal hier lezen.